Choroby tarczycy - Hashimoto

[Margaret74]

Choroby endokrynologiczne a dolegliwości kostno-stawowe
lek. med. Grzegorz Rozumek
Oddział Reumatologii, Klinika Chorób Wewnętrznych, 4. Wojskowy Szpital Kliniczny we Wrocławiu


lek. med. Dominika Klementowska
Oddział Reumatologii, Klinika Chorób Wewnętrznych, 4. Wojskowy Szpital Kliniczny we Wrocławiu

Prawie wszystkie choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego doprowadzają do dolegliwości ze strony układu kostno-stawowego. Chorzy zgłaszający się do lekarza bardzo skarżą się na spadek masy ciała, zmiany w zakresie skóry i włosów, obniżenie libido i zaburzenia miesiączkowania. Mniejszą uwagę zwracają natomiast na dolegliwości ze strony układu ruchu i zazwyczaj nie wiążą ich z podstawowym powodem zasięgnięcia porady lekarskiej.

Zmiany w zakresie układu ruchu dotyczą nie tyle samych stawów, co przede wszystkim mięśni, ścięgien i kości. Do najważniejszych schorzeń endokrynologicznych, którym towarzyszą objawy natury reumatycznej, zaliczamy: nadczynność i niedoczynność tarczycy, cukrzycę, akromegalię, nadczynność kory nadnerczy oraz nadczynność i niedoczynność przytarczyc.

U większości chorych z zaburzoną funkcją gruczołu tarczowego pojawiają się dolegliwości ze strony układu mięśniowego. Chorzy zgłaszają głównie osłabienie siły mięśniowej - najczęściej w zakresie obręczy biodrowej. Miopatia ta może przebiegać pod maską zapalenia wielomięśniowego, a więc może jej towarzyszyć zwiększone stężenie enzymów mięśniowych i zmiany w badaniu elektromiograficznym (EMG). Czasami ostateczne rozpoznanie nasuwa się dopiero po badaniu histopatologicznym wycinka z mięśnia. Często zdarza się, że pierwszym i jedynym symptomem niedoczynności tarczycy jest zespół objawów sugerujących zapalenie wielomięśniowe. Wówczas do postawienia ostatecznego rozpoznania prowadzi oznaczenie TSH i fT4. Natomiast w nadczynności tarczycy rzadko dochodzi do osłabienia siły mięśniowej ze zwyżką enzymów mięśniowych i zmianami w EMG. O zaburzonej funkcji mięśni bardzo często mówi się natomiast w tyreotoksykozie.

Hormony tarczycy biorą również udział w utrzymaniu stanu równowagi obrotu kostnego. Dlatego też w nadczynności tarczycy bardzo często dochodzi do szybkiego rozwoju osteoporozy i - pomimo uzyskania wzrostu masy kostnej po wyrównaniu zaburzeń hormonalnych - ryzyko złamania pozostaje wysokie. Związane jest to z gorszą jakością odbudowanej kości. U chorych z niedoczynnością tarczycy częściej dochodzi natomiast do rozwoju dny i dny rzekomej, objawiających się ostrym atakiem dolegliwości bólowych w zakresie stawów. W stawach (najczęściej kolanowych, nadgarstkowych i skokowych) może występować wysięk. W przypadku niedoczynności tarczycy płyn stawowy charakteryzuje się wysoką lepkością, która jest wynikiem wysokiej zwartości kwasu hialuronowego. Niedoczynność tarczycy jest również przyczyną około 7% przypadków zespołu cieśni nadgarstka. Czasami w niedoczynności gruczołu tarczowego występuje też jałowa niedokrwienna martwica głowy kości udowej. Związana jest ona najprawdopodobniej z zmianami miażdżycowymi naczyń i podwyższonym stężeniem cholesterolu.

W chorobie Gravesa-Basedowa obserwowana jest osteoartropaita przerostowa śródręcza lub śródstopia, dająca obraz palców pałeczkowatych. Często stwierdza się też obrzęk przedgoleniowy, który różni się od rumienia guzowatego brakiem bolesności.

Cukrzyca to kolejne schorzenie endokrynologiczne, które może prowadzić do zaburzeń w układzie kostno-stawowym. U chorych mogą pojawiać się zapalenia ścięgien zginaczy palców ręki (na powierzchni dłoniowej), czyli choroba Dupuytrena. Wczesną formą tej choroby jest guzek ścięgna zginacza palca czwartego, pojawiający się w miejscu w którym ścięgno - podążające do stawu międzypaliczkowego dalszego - przebija ścięgno biegnące do stawu międzypaliczkowego bliższego. Podczas ruchów palcem guzek ten może ulec zablokowaniu, prowadząc do ustawienia zwanego palcem zatrzaskującym. W takiej sytuacji ulgę mogą przynieść kortykosteroidy wstrzyknięte w pochewkę ścięgna w miejscu guzka.

Ciężkie postacie cukrzycy mogą też powodować obrzękowe stwardnienie skóry. Dochodzi wówczas do jej stwardnienia, pogrubienia i nacieczenia. Skóra ma wygląd podobny, jak w przebiegu twardziny układowej. Najczęściej zajęta jest skóra grzbietowej części rąk. Zmianom skórnym towarzyszy pogrubienie pochewek ścięgnistych zginaczy palców (po stronie dłoniowej). Stąd, przy próbie złożenia rąk, chory nie może zbliżyć do siebie ich powierzchni dłoniowych (mówimy wówczas o objawie rąk złożonych jak do modlitwy).

Długotrwała cukrzyca typu I może prowadzić także do zapalenia powięzi dłoniowej. Stan ten powoduje przykurcz wszystkich palców ręki i utratę zdolności chwytnej.

Cukrzyca typu II predysponuje natomiast do pojawienia się rozlanej idiopatycznej hiperostozy kręgosłupa. Dolegliwość ta polega na powstawaniu zwapnień w więzadle podłużnym przednim kręgosłupa, co prowadzi do jego usztywnienia. Czasami zwapnienia te są bardzo uciążliwe - szczególnie, jeśli powstaną na wysokości tylnej ściany gardła i powodują trudności z połykaniem. Jedynym rozwiązaniem pozostaje wówczas interwencja chirurgiczna.

Najgroźniejszym schorzeniem reumatologicznym związanym z cukrzycą pozostaje jednak tak zwany staw Charcota. Choroba ta najczęściej dotyczy stawów sródręczno-paliczkowych. Cechuje się charakterystycznymi mikrozłamaniami z destrukcją w zakresie stawu i stwardnieniem, prowadzącym do nawracających, niegojących się złamań, a w konsekwencji - do utraty ruchomości stawu.

Czasami w przebiegu cukrzycy może pojawiać się zlepne (tak zwane suche) zapalenie torebki stawu ramiennego. Jego podstawowym objawem jest przewlekły ból, utrudniający ruch. Konsekwencją tego schorzenia jest zamrożony bark, czyli utrata ruchomości w zakresie stawu ramiennego.

Ponieważ czynnikiem ryzyka cukrzycy jest otyłość i wielu cukrzyków to osoby otyłe, szybciej rozwija się u nich choroba zwyrodnieniowa, która zajmuje głównie stawy kolanowe.

U chorych z długotrwałą i źle kontrolowaną cukrzycą czasami pojawiają się zawały mięśni szkieletowych. Ich dominującym objawem są twarde guzy, umiejscowione najczęściej w mięśniach udowych. Towarzyszy im silny ból.

Jednym z częstych objawów akromegalii jest zespół cieśni nadgarstka. Podejrzenie tej choroby powinny nasunąć niektóre objawy radiologiczne, takie jak: zwiększenie masy tkanek miękkich, poszerzenie szpar stawowych związane z przerostem chrząstek oraz obecność łopatowatych wyrośli na paliczkach dalszych. Rozrost chrząstek dość często prowadzi do zapalenia kostno-stawowego, zajmującego przede wszystkim stawy biodrowe.

Zaburzenia czynności hormonalnej przytarczyc powodują osteopenię i wzrost ryzyka złamań. W obrazie radiologicznym stwierdza się wówczas torbielowate obszary demineralizacji kości, zwane guzami brązowymi, oraz mikrozłamania kości, tzw. strefy Loosera.

U osób przewlekle chorych, które są poddawane dializom, rozwijają się groźne kalcyfikacje. Zwapnieniom w zakresie skóry i tkanki podskórnej może towarzyszyć martwica, głębokie bolesne owrzodzenia i zakrzepica.

Nadczynność kory nadnerczy prowadzi do proksymalnej miopatii (zajęte są grupy mięśni obręczy barkowej i biodrowej, bez towarzyszącego uszkodzenia mięśni przedramion i podudzi) oraz do zmian martwiczych kości i osteoporozy. Dolegliwości bólowe związane są najczęściej z patologicznymi złamaniami, będącymi wynikiem zaawansowanej osteoporozy. Złamaniom patologicznym ulegają kości o budowie beleczkowej: trzony kręgów, żebra, kości łonowe i kulszowe.

http://www.forumzdrowia.pl/index.php?id=185&strona=2

[Iwona]

Twardzina układowa a choroby autoimmunologiczne tarczycy

Uprzednio potwierdzono występowanie związku pomiędzy twardziną uogólnioną (SSc) a włóknieniem, niedoczynnością i chorobami autoimmunologicznymi tarczycy; w badaniach tych nie uwzględniono jednak odpowiednich grup kontrolnych i nie analizowano wpływu podaży jodu oraz nie dokonywano oceny ultrasonograficznej tarczycy. W 2007 roku autorzy włoscy stwierdzili istotnie większą częstość występowania przeciwciał anty-TPO, ultrasonograficznych cech choroby autoimmunologicznej, klinicznej i subklinicznej niedoczynności tarczycy oraz ChGB w grupie chorych z SSc w porównaniu z dużą grupą kontrolną, przebywającą w tych samych warunkach podaży jodu.[13] Ponadto zaburzenia czynności tarczycy (niedoczynność gruczołu) w SSc mogą mieć wpływ na przebieg kliniczny tej choroby.

Wykorzystano fragment ze źródła

[beta2]

poradnik zdrowie.pl
Hashimoto: tarczyca pracuje przeciw sobie,
autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, endokrynolog, hashimoto, hormony tarczycy, jod, limfocytarne zapalenie tarczycy, niedoczynność tarczycy, poziom TSH, przysadka mózgowa, tarczyca, trójjodotyronina, tyreotropina, tyroksyna, układ immunologiczny.

Obfite miesiączki, sucha skóra, ciągłe zmęczenie, wysoki poziom cholesterolu – to jedne z objawów Hashimoto, choroby tarczycy.
Często dotyka ona kobiety w średnim wieku, ale przytrafia się też bardzo młodym. Na szczęście można ją kontrolować.
Przewlekłe limfocytarne (autoimmunologiczne) zapalenie tarczycy nazywane jest chorobą Hashimoto od nazwiska japońskiego lekarza, który ja opisał. Należy do schorzeń z autoagresji powstałych na skutek błędu układu immunologicznego (odpornościowego), w których organizm zwraca się przeciwko sobie. Z nieznanego powodu układ immunologiczny rozpoznaje białka tarczycowe jako wrogie i niszczy je, upośledzając aktywność enzymu odpowiedzialnego za syntezę hormonów tarczycy. Częściej chorują kobiety niż mężczyźni głównie panie w dojrzałym wieku, ale też bardzo młode, nawet dzieci. Szczególnie zagrożone są osoby z cukrzycą typu 1 i te, u których w rodzinie występowała którąś z chorób tarczycy. Zdarza się, że matka ma chorobę Gravesa-Basedowa, wywołująca nadczynność, a córka Hashimoto, powodującą niedoczynność. W każdym razie autoimmunologiczne zapalenie tarczycy należy do schorzeń rodzinnych. Mówi się, że czynnikiem wyzwalającym chorobę może być osłabienie odporności na skutek przewlekłego stresu, problemów psychicznych, przemęczenia lub infekcji. Często występuje u kobiet wkrótce po porodzie. Wtedy czasem samoistnie przechodzi w stan utajenia, by wcześniej czy później znowu się odezwać. U co drugiej osoby prowadzi do trwałej niedoczynności tarczycy.

Nieczytelne sygnały
Choroba może przebiegać bez żadnych objawów, osoby z Hashimoto żyją wiec w nieświadomości. Niekiedy zmieniona zapalnie tarczyca stopniowo się powiększa, tworząc wole, jest twarda, spoista i nierówna. Niezwykle rzadko boli przy dotyku i tylko sporadycznie daje uczucie pełności lub ucisku gardła. Ale choroba Hashimoto może również przebiegać z zanikiem tarczycy. Początkowo tarczyca wydziela prawidłowa lub nadmierna ilość hormonów, ale po wielu miesiącach lub latach rozwija się niedoczynność, która pogarsza zdrowie. Ciągłe zmęczenie, senność, kłopoty z koncentracją, pamięcią, zmienność nastrojów, skłonność do depresji, marzniecie, obfite miesiączki, suchość i szorstkość skóry, a także wypadanie włosów, zaparcia, bóle mięśni i stawów, podwyższony poziom cholesterolu, nieuzasadnione tycie wszystko to może, ale nie musi, świadczyć o chorobie. Senność tłumaczymy przemęczeniem, kłopoty z pamięcią wiekiem i do głowy nam nie przychodzi, że te pozornie błahe dolegliwości mogą być zwiastunem rozwijającej się choroby. Niekiedy powoduje zaburzenie owulacji i co za tym idzie trudności z zajściem w ciąże, a także samoistne poronienia. Dzieci z zapaleniem tarczycy gorzej się uczą i wolniej rosną. Czasem przedwcześnie dojrzewają płciowo. Jednak ze względu na niejednoznaczność objawów nie wiążemy ich z chorobą tarczycy.

Ważny gruczoł
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z roli, jaką w organizmie odgrywa tarczyca. Produkowane przez nią hormony docierają do wszystkich organów i od poziomu tych hormonów zależy w dużej mierze funkcjonowanie całego organizmu. Dlatego zakłócenia w jej pracy nie tylko pogarszają ogólne samopoczucie, ale mogą odbić się niekorzystnie na pracy np. układu nerwowego (spowolnienie funkcji intelektualnych, lęki, depresja), krążenia (zaburzenia rytmu serca, choroba niedokrwienna serca, podwyższenie cholesterolu, ciśnienia), pokarmowego (spowolnienie pracy jelit, zaparcia) oraz prowadzić do spowolnienia przemiany materii, niedokrwistości, zaburzenia krzepnięcia krwi. Zaawansowana niedoczynność bywa przyczyną niewydolności oddechowej.

Wystarczy badanie krwi
O tym, czy złe samopoczucie jest rezultatem choroby, czy nie, decyduje endokrynolog na podstawie specjalistycznych badań. Charakterystyczną dla tej choroby budowę tarczycy specjalista łatwo rozróżnia przez dotyk. Podstawowym badaniem biochemicznym jest określenie we krwi poziomu TSH (tyreotropiny) hormonu przysadki mózgowej, który steruje praca tarczycy. Podwyższone TSH świadczy o jej niedoczynności. Jeśli osoba dorosła ma podwyższony poziom TSH przy prawidłowym lub obniżonym stężeniu hormonów tarczycy: T4 (tyroksyny) i T3 (trójjodotyroniny), nie przechodziła operacji tarczycy, która mogłaby ją uszkodzić, nie zażywa leków mogących wywołać niedoczynność i nie była leczona jodem radioaktywnym, prawdopodobnie niedoczynność jest spowodowana choroba Hashimoto. Żeby potwierdzić diagnozę, trzeba jeszcze wykonać badanie na obecność przeciwciał tarczycowych (jeśli znajdują się we krwi, świadczy to o chorobie). USG tarczycy pozwoli dokładnie ocenić rozmiary gruczołu, zmiany w jego strukturze, wykryć obecność pozapalnych zrostów, guzków. Jeśli chorobie towarzyszą guzki tarczycy, zwykle dodatkowo wykonuje się biopsję cienkoigłową, żeby ustalić, jaki jest ich charakter.

Zachowaj czujność
Specjaliści od chorób tarczycy przekonują, że regularne sprawdzanie stanu tego gruczołu jest równie ważne jak kontrolowanie poziomu cholesterolu. Pierwsze testy hormonów tarczycowych powinno się wykonać już w 20. roku życia i powtarzać je co 5 lat. O systematycznych badaniach powinny szczególnie pamiętać osoby, u których w rodzinie były przypadki tego typu chorób. Im wcześniej zostaną wykryte nieprawidłowości, tym łatwiej będzie je opanować. Obserwujmy się uważnie i w razie wątpliwości konsultujmy się z lekarzem.
W krajach zachodnich trwa dyskusja na temat badań przesiewowych, które pozwoliłyby na wczesne wykrycie schorzenia, zmniejszając jego skutki. Jednak ze względu na wysokie koszty nawet tam nie można sobie na nie pozwolić.

Pod opieką endokrynologa
Nie ma leku, który naprawiłby błąd w działaniu układu odpornościowego odpowiedzialny za rozwój choroby. Dlatego leczenie polega tylko na usuwaniu skutków, nie przyczyny schorzenia. Jeśli we krwi stwierdzono przeciwciała, ale tarczyca nie jest powiększona i pracuje prawidłowo, wystarczy kontrolować rozwój choroby, systematycznie robiąc badania. Jeżeli lekarz stwierdzi niedoczynność, trzeba przyjmować syntetyczne preparaty tyroksyny, które wyrównują poziom hormonów tarczycy we krwi. Większość chorych jest skazana na branie leków przez całe życie. Należy to robić pod kontrola specjalisty, który ze względu na zmienność poziomu niedoczynności. Preparat zażywa się raz dziennie, na czczo, pół godziny przed śniadaniem i innymi lekami wtedy najlepiej się wchłania. Czasami niedoczynność ustępuje (głównie u dzieci, osób młodych, z zapaleniem poporodowym) wtedy można odstawić lekarstwo. Ale nigdy nie można mięć pewności, że schorzenie nie wróci, bo przeciwciała potrafią zaatakować w każdej chwili. Dlatego osoba, u której stwierdzono chorobę Hashimoto, bez względu na jej przebieg, powinna systematycznie kontrolować stan zdrowia.

autor: Magdalena Wróblewska (miesięcznik "Zdrowie")
konsultant: Beata Cybulska, specjalista endokrynolog
zdjęcia: Jupiterimage

aktualizacja: 15.07.2010
Komentarze (31) w linku:
http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/a ... 37108.html

[beta2]

Artykuł Marcina Pustkowskiego, lekarza rodzinnego.

Na chorobę Hashimoto może zachorować do 2% populacji, a liczba zachorowań wzrasta.
Choroba Hashimoto dotyczy gruczołu tarczowego (tarczycy). Jest to narząd położony w szyi, który kontroluje sposób, w jaki nasz organizm wykorzystuje energię. Choroba Hashimoto - nazwana tak na cześć XX-wiecznego japońskiego lekarza, Hakiro Hashimoto, który pierwszy podał jej opis - powoduje, że czynność tarczycy ulega zakłóceniu.
W krajach rozwiniętych od ponad 50 lat częstość zachorowań na chorobę Hashimoto stale wzrasta. Niektórzy naukowcy twierdzą, że wzrost ten może mieć związek ze zwiększeniem zawartości jodu w naszej diecie.
Schorzenie to nazywane jest także przewlekłym limfocytowym zapaleniem tarczycy. Jest wiele rodzajów zapalenia tarczycy. W zależności od przebiegu dzielimy je na ostre, podostre i przewlekłe. Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną zapalenia tarczycy i jedną z najczęstszych przyczyn wola, czyli powiększenia gruczołu tarczowego.

Cel - tarczyca
Niestety, przyczyny tej choroby są nieznane. Należy ona do obszernego "worka" schorzeń nazywanych autoimmunologicznymi. W tej grupie chorób organizm zwraca się przeciw samemu sobie. Dlatego określamy je także chorobami z autoagresji. Układ immunologiczny normalnie nastawiony na zwalczanie obcych "intruzów" (bakterii, wirusów) ulega tutaj rozregulowaniu i "atakuje" własne komórki. W zależności od tego, jakie tkanki i narządy ulegają temu niezrozumiałemu aktowi autoagresji, mamy do czynienia z różnymi zespołami objawów, zgrupowanych w jednostki chorobowe.
W tym przypadku "atak", przeprowadzany za pomocą przeciwciał, dotyczy tyreoglobuliny (białka wiążącego hormony tarczycy) oraz peroksydazy tarczycowej (jednego z ważniejszych enzymów tego gruczołu). Rzadziej pojawiają się przeciwciała przeciwko innym składnikom komórek tarczycy. Z takim "atakiem" związane jest powstanie zapalenia i ostatecznie powolny zanik miąższu tarczycy. Jednak nie u wszystkich dojdzie do zniszczeń. U niektórych osób choroba jest wykrywana najzupełniej przypadkowo, kiedy po wieloletnim przebiegu nie wyrządziła większych szkód organizmowi.
WAŻNE
Występowanie choroby Hashimoto jest związane z innymi chorobami autoimmunologicznymi: układowym toczniem rumieniowatym, reumatoidalnym zapaleniem stawów, niedokrwistością złośliwą czy cukrzycą. Jest to kolejnym, pośrednim dowodem na "autoagresyjny" charakter tego schorzenia.
Istnieją również przesłanki wskazujące na predyspozycje genetyczne do rozwoju choroby Hashimoto. Jeśli występowała również wśród członków najbliższej rodziny, to ryzyko zachorowania na nią jest zwiększone.

Gdy zabraknie hormonów...
Zazwyczaj choroba Hashimoto przebiega bez żadnych objawów. Wtedy jedyne jej oznaki są widoczne w badaniach krwi, wykazujących zaburzenia równowagi hormonalnej tarczycy i obecność szkodliwych przeciwciał.
U innych tarczyca powiększa się na tyle, że jest przyczyną uczucia pełności lub ucisku gardła. W zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się trudności w połykaniu pokarmów stałych lub nawet płynów. Do rzadkości należą skargi na ból i tkliwość w okolicy tarczycy.
Dalsze objawy ujawnia badanie lekarskie. Lekarz wyczuwa spoiste, symetryczne, niebolesne wole, zazwyczaj o gładkiej powierzchni.

W przebiegu limfocytowego zapalenia tarczycy może pojawić się niedoczynność tego gruczołu. Atak układu immunologicznego i towarzyszące mu zapalenie niszczą miąższ tarczycy, która produkuje coraz mniej hormonów (tyroksyny - T4 i trijodotyroniny - T3). Dzieje się tak w około 20% przypadków w momencie rozpoznania choroby Hashimoto.
Niektórzy chorzy skarżą się wtedy na uczucie zmęczenia, osłabienie, przygnębienie (depresję), suchość skóry, zaparcia, słabą tolerancję zimna i chrypkę. U kobiet wydłuża się okres krwawienia miesiączkowego.
Oprócz suchej skóry i przyboru wagi ciała badanie lekarskie ujawnia często wolną akcję serca oraz obrzęki powiek, twarzy i dłoni. W badaniu krwi obserwujemy wtedy zbyt niskie stężenie hormonów tarczycy, a zbyt wysoki poziom hormonu TSH wydzielanego przez przysadkę i pobudzającego tarczycę do produkcji i uwalniania T3 i T4.

Trudne rozpoznanie
W rozpoznaniu choroby Hashimoto ważne jest wykazanie obecności charakterystycznych dla niej przeciwciał przeciwtarczycowych. Są to głównie przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie, peroksydazie tarczycowej i receptorowi dla TSH. Jednak nie wystarczy tylko sama obecność tych przeciwciał, ale również wykazanie odpowiedniego stężenia (miana). Ich małe ilości krążą bowiem we krwi również w innych chorobach tarczycy, takich jak wole wieloguzkowe czy rak tego gruczołu, i nie są charakterystyczne jedynie dla choroby Hashimoto. Oznacza się także poziom tyreoglobuliny, wiążącej hormony tarczycy (T3 i T4). Czasem wykonuje się tu ultrasonografię i bada wychwyt podanego jodu radioaktywnego.
Te ostatnie metody zwykle nie przynoszą jakichś rozstrzygających w rozpoznaniu informacji. Czasami również potrzebna będzie biopsja cienkoigłowa, głównie po to, aby wykluczyć nowotwór złośliwy.

W powstających czasem wątpliwościach pomocne bywa też badanie histopatologiczne pobranej tkanki tarczycy. Mikroskop ujawnia wtedy rozsiane ogniska limfocytów, komórek należących do białych ciałek krwi, odgrywających w tym przypadku niekorzystną, "niszczycielską" rolę. Jednak takie nacieki limfocytowe spotyka się również w innej chorobie tarczycy - chorobie Gravesa-Basedowa.

T3, T4 i...
Jeśli nie znamy przyczyn choroby, to trudno ją leczyć.
Wielu pacjentów w ogóle nie będzie wymagać leczenia, gdyż choroba przebiega zwykle bez objawów, a powstałe wole jest małe i nie sprawia dolegliwości.
Jeśli powiększenie tarczycy jest większe albo jeśli pojawiają się objawy jej niewydolności, stosuje się terapię hormonami tarczycy. Takie leczenie jest często wymagane przez całe życie pacjenta, ponieważ choroba ma przebieg przewlekły, a zmiany są, niestety, nieodwracalne. Zaczyna się zwykle od małej dawki tyroksyny (25 do 50 mikrogramów na dzień), a potem stopniowo zwiększa się ją, osiągając przeciętne wartości 75 do 150 mikrogramów na dzień. U osób w starszym wieku i u pacjentów z problemami kardiologicznymi leczenie rozpoczyna się od niższych dawek i wolniej się je zwiększa.
Czasami podaje się hormony tarczycy mimo ich prawidłowych poziomów we krwi. Dzieje się tak wtedy, kiedy podwyższone są poziomy TSH. Jest bardzo prawdopodobne, że u takich chorych w przyszłości rozwinie się niewydolność tarczycy.
Podobnie wygląda sytuacja przy obecności (w odpowiednim stężeniu) przeciwciał przeciwko peroksydazie. Podając hormony, zapobiega się tym samym rozwojowi objawów związanych z bardzo prawdopodobnym wystąpieniem niewydolności tarczycy.
Otrzymanymi syntetycznie hormonami tarczycy zastępujemy jedynie naturalne substancje produkowane w naszym organizmie. Dlatego tylko w nielicznych przypadkach pacjenci mogą odczuwać objawy niepożądane (uboczne) związane z tą terapią. Pojawiają się wtedy symptomy będące przeciwieństwem tych, które wiążą się z niewydolnością tarczycy. Pacjenci zauważają spadek wagi ciała (zwykle w połączeniu ze wzmożonym apetytem), nietolerancję ciepła, szybkie bicie serca, poty, bóle głowy, łatwą drażliwość i bezsenność. Należy wtedy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

Chorzy z rozpoznaną chorobą Hashimoto, ale z prawidłową czynnością tarczycy wymagają oceny funkcji tego narządu przynajmniej raz w roku.
W bardzo nielicznych przypadkach wskazane jest leczenie chirurgiczne. Dzieje się tak wtedy, kiedy wole jest bardzo duże i ucisk na sąsiednie narządy jest przyczyną nasilonych dolegliwości.

Na całym świecie prowadzi się obecnie intensywne badania nad chorobami autoimmunologicznymi, do których należy także choroba Hashimoto. Mamy zatem prawo do uzasadnionej nadziei na przełom w walce z tym i innymi nieuleczalnymi do tej pory schorzeniami.
Chorobą Hashimoto mogą być dotknięte osoby różnej płci i w różnym wieku, ale najczęściej chorują kobiety (do 95% wszystkich przypadków) między 30. a 50. r.ż.

© Copyright 2010 Medi Press sp. z o.o.
02-737 Warszawa ul.Niedźwiedzia 12a
http://www.resmedica.pl/pl/archiwum/zdart11002.html

[beta2]

Hormony tarczycy
artykuł lek. med. Barbary Zalewskiej z Warszawskiego Centrum Osteoporozy "Osteomed"

Tarczyca - jest jednym z największych gruczołów dokrewnych. Jej masa wynosi od 15 do 30 g. Położona na przedniej powierzchni szyi składa się z dwóch symetrycznych płatów - prawego i lewego, połączonych wąskim pasmem tkanki gruczołowej, tzw. cieśnią. Otoczona jest torebką zbudowaną z tkanki łącznej i jest bardzo bogato unaczyniona. Przez 1 g tkanki tarczycowej przepływa w ciągu 1 minuty około 5 litrów krwi. Płaty tarczycy zbudowane są z drobnych płacików, z których każdy zawiera 20 - 40 ściśle do siebie przylegających pęcherzyków. W pęcherzykach znajduje się tzw. koloid, będący miejscem magazynowania hormonów tarczycowych.
Wokół pęcherzyków tarczycowych umiejscowione są komórki, które różnią się wyglądem od komórek tworzących pęcherzyki. Są to tzw. komórki C, których funkcja jest inna niż pozostałej tkanki gruczołowej.

Funkcje tarczycy
Tarczyca wytwarza i wydziela do krwi hormony trójjodotyroninę (T3) i tyroksynę (T4). Hormony te sterują przemianą materii we wszystkich narządach i tkankach organizmu. Do produkcji hormonów tarczyca potrzebuje wystarczających ilości jodu, który organizm przyswaja z pożywienia i powietrza (jod jest pierwiastkiem lotnym). I tak np. masa jodu w tyroksynie stanowi 65% masy hormonu, natomiast w trójjodotyroninie ok. 59%. Daje to nam pojęcie o tym, jak ważny jest jod dla prawidłowej funkcji hormonalnej tarczycy.

T3 jest hormonem "silniejszym" od T4. Jej aktywność biologiczna jest 2-4-krotnie większa niż aktywność T4.
Hormony tarczycowe mają wielokierunkowy wpływ na wzrost i rozwój ustroju oraz na metabolizm, czyli przemianę materii.
W okresie rozwoju regulują one wzrost tkanek i powstawanie niektórych enzymów komórkowych, pobudzają dojrzewanie centralnego układu nerwowego i układu kostnego.
Wpływ na przemianę materii to regulacja tzw. podstawowej przemiany materii (czyli tempa spalania różnych substancji i tworzenia innych), transportu wody i różnych pierwiastków, przemiany cholesterolu, wapnia, fosforu, białka i innych związków chemicznych.
Oddziałując na przemianę materii i funkcję różnych komórek, hormony tarczycowe odgrywają ogromną rolę w pracy układu pokarmowego, serca, mięśni i układu nerwowego. Praktycznie mają znaczenie dla sprawności całego organizmu.

Funkcja tarczycy pozostaje pod ścisłą kontrolą podwzgórza i przysadki mózgowej. Kiedy organizm "odczuwa" niedostatek hormonów tarczycowych podwzgórze wydziela czynnik (hormon) uwalniający tyreotropinę (TSH - RH). Pod wpływem hormonu uwalniającego przysadka "wysyła" tyreotropinę (TSH), która pobudza tarczycę do produkcji i wydzielania do krwi jej hormonów.
Kiedy we krwi krąży zbyt dużo hormonów tarczycowych, przysadka zostaje "wyłączona". Jest to tzw. mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego pomiędzy tarczycą i przysadką mózgową. W medycynie wykorzystuje się go w diagnostyce nadczynności i niedoczynności tarczycy.

Żeby dobrze zrozumieć funkcję tarczycy warto poznać objawy jej niedoczynności i nadczynności.

Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy, najczęściej spowodowana niedoborem jodu w organizmie, (ale może też być pooperacyjna czy pozapalna) ma implikacje kliniczne zależne od wieku chorego. Wrodzona niedoczynność tarczycy (tzw. kretynizm tarczycowy) prowadzi do ciężkich zaburzeń rozwoju organizmu, w tym do niedorozwoju centralnego układu nerwowego.
Niedoczynność tarczycy w późniejszym wieku objawia się przyrostem masy ciała (wskutek spowolnienia przemiany materii), nagromadzeniem substancji śluzowatych w tkance podskórnej (tzw. obrzęk śluzowaty) z charakterystycznym wyrazem twarzy (twarz "nalana", amimiczna), wypadaniem włosów. Pacjenci z niedoczynnością tarczycy skarżą się na stałe uczucie chłodu, zaparcia, senność, suchość i szorstkość skóry. Mają obniżoną temperaturę ciała. W badaniu stwierdza się zwolnione tętno.
Wiele osób ma powiększoną tarczycę (wole niedoczynne), przysadka mózgowa bowiem, "chcąc" doprowadzić do prawidłowego poziomu hormonów tarczycowych, wydziela intensywnie TSH, co pobudza gruczoł tarczowy do rozrostu.
W badaniach krwi stwierdza się charakterystyczny dla niedoczynności tarczycy wysoki poziom cholesterolu, a ponadto zaburzenia w oznaczeniach hormonów: obniżone T3 i T4 oraz wysoki poziom TSH.

Nadczynność tarczycy
Nadczynność tarczycy może być spowodowana uogólnionym rozrostem tkanki gruczołowej (wole nadczynne), guzkiem (przeważnie tzw. gorącym) wydzielającym zbyt dużo hormonów lub wczesną fazą zapalenia gruczołu tarczowego.
Chory z nadczynnością tarczycy to jakby przeciwieństwo chorego z niedoczynnością: szczupły, często wręcz wychudzony i nadal chudnący, stale mu ciepło, ma podwyższoną temperaturę ciała (stan podgorączkowy), skarży się na biegunki, nerwowość, labilność emocjonalną (łatwo się denerwuje, miewa bez powodu obniżony nastrój), drżenie rąk, kołatanie serca. W wyglądzie pacjenta zwraca uwagę wygładzona, cienka i wilgotna skóra, błyszczące oczy, a w przypadku postaci nadczynności tarczycy zwanej chorobą Gravesa - Basedowa - wytrzeszcz oczu.
W badaniu układu krążenia stwierdza się przyspieszoną pracę serca, często powyżej 100/min, i podwyższone ciśnienie tętnicze (przede wszystkim skurczowe).
W badaniach krwi stwierdza się obniżony poziom cholesterolu, wysokie wartości hormonów T3 i T4 oraz niskie (czasami nieoznaczalne) TSH, jako że przysadka mózgowa jest blokowana wysokim stężeniem krążących we krwi hormonów tarczycowych.

Profilaktyka i leczenie
Nie zapominaj o diecie - przeczytaj koniecznie - Dieta w nadczynności tarczycy
Leczenie niedoczynności tarczycy, niezależnie od jej przyczyny, polega na doustnym podawaniu hormonów tarczycowych.
Profilaktyka wola niedoczynnego polega na spożywaniu jodowanej soli. W Polsce jest to ważny problem, ponieważ istnieją całe obszary tzw. wola endemicznego w tych regionach Polski, gdzie gleba i woda są ubogie w zawartość jodu (szczególnie Polska południowa - Podkarpacie i Dolny Śląsk wzdłuż Sudetów).
Leczenie nadczynności tarczycy zależy od jej przyczyny i może być farmakologiczne (leki hamujące czynność gruczołu - tzw. tyreostatyki, jod promieniotwórczy) lub chirurgiczne (usunięcie guzka lub znacznej części wola).

Należy podkreślić, że zarówno nadczynność, jak i niedoczynność tarczycy są groźne dla życia i nieleczone mogą doprowadzić do tzw. przełomu tarczycowego, będącego stanem bezpośredniego zagrożenia życia i obciążonego niepewnym rokowaniem.

Poza wspomnianymi wcześniej badaniami biochemicznymi, niezbędnymi w diagnostyce chorób tarczycy, medycyna dysponuje całym warsztatem diagnostycznym pozwalającym na ustalenie rodzaju patologii i podjęcie decyzji o sposobie leczenia.
Z najczęściej wykonywanych badań można wymienić USG, scyntygrafię tarczycy, zdjęcie rtg (w poszukiwaniu tzw. wola zamostkowego, które "schodzi" do klatki piersiowej) i biopsję cienkoigłową wykorzystywaną w przedoperacyjnym diagnozowaniu guzków.

Wspomniane wcześniej komórki C wydzielają hormon zwany kalcytoniną. Bierze ona udział w regulacji poziomu wapnia i fosforu we krwi, powodując efekty w znacznej mierze przeciwstawne do działania parathormonu (hormonu przytarczyc).

© Copyright 2010 Medi Press sp. z o.o.
02-737 Warszawa ul.Niedźwiedzia 12a
http://www.resmedica.pl/pl/archiwum/zdart11002.html

[beta2]

Hormony przytarczyc
artykuł lek. med. Barbary Zalewskiej z Warszawskiego Centrum Osteoporozy "Osteomed"

Organizm dysponuje trzema głównymi hormonami kalcytropowymi, "dbającymi" o zapewnienie prawidłowych stężeń wapnia, fosforu (także magnezu) w surowicy krwi i płynach ustrojowych.
Są to: kalcytonina, parathormon i aktywne metabolity witaminy D.
Hormon komórek C tarczycy, hormon przytarczyc i witaminę D omówimy łącznie, ponieważ współuczestniczą one w regulacji gospodarki wapniowo - fosforowej organizmu i odgrywają dużą rolę w patogenezie i leczeniu wielu schorzeń tkanki kostnej - tzw. chorobach metabolicznych kości.

Komórki C tarczycy i ich hormon - kalcytonina
W tarczycy, poza komórkami wytwarzającymi znane nam już hormony - tyroksynę i trójjodotyroninę, znajdują się tzw. komórki okołopęcherzykowe, inaczej zwane komórkami C. Wytwarzają one kalcytoninę. Produkcją tego hormonu nie steruje przysadka mózgowa, jak ma to miejsce w przypadku pozostałych hormonów tarczycy.
U człowieka kalcytonina powstaje nie tylko w tarczycy. Komórki C można znaleźć także w przytarczycach, grasicy, w skupiskach położonych wzdłuż dużych naczyń.
Kalcytonina odgrywa istotną rolę w regulacji poziomu wapnia i fosforu we krwi, a jej wytwarzanie i wydzielanie zależy od poziomu wapnia w surowicy.
Bodźcem do wydzielania kalcytoniny jest wzrost stężenia wapnia we krwi. Spadek jego stężenia prowadzi natomiast do zahamowania powstawania kalcytoniny w komórkach C.
Kalcytonina działa na tkankę kostną, hamując jej resorpcję (rozpuszczenie macierzy kostnej przez komórki kościogubne - osteoklasty), czego skutkiem jest zablokowanie uwalniania wapnia z kości do krwi. Zwiększa też ona wydalanie wapnia i fosforu przez nerki oraz zmniejsza wchłanianie wapnia w jelicie cienkim.

Wszystkie te mechanizmy prowadzą do obniżenia stężenia wapnia we krwi.
Kalcytonina zatem przyczynia się do zachowania homeostazy (stałości środowiska wewnętrznego) wapniowo - fosforanowej.

Przytarczyce i ich hormon - parathormon
Przytarczyce to małe gruczoły dokrewne (przeciętne wymiary każdej wynoszą 6,5 x 6,0 x 3 mm), umiejscowione najczęściej za tarczycą w okolicy jej biegunów: po jednej za biegunem górnym płata prawego i lewego i po jednej za biegunami tylnymi obu płatów.
Ponad 80% ludzi ma 4 przytarczyce, u pozostałych może ich być 3, 5, 6 lub 2. Nie zawsze są one położone za tarczycą, czasem znajdują się wewnątrz tarczycy lub w śródpiersiu. Przytarczyce produkują parathormon, który, podobnie jak kalcytonina, ma zapewnić homeostazę wapniowo-fosforanową.
Wytwarzanie parathormonu nie podlega kontroli przysadki, lecz - podobnie jak w przypadku komórek C - zależy od poziomu wapnia w surowicy.
Jednak tutaj zależność jest odwrotna niż dla komórek C i kalcytoniny. Wzrost stężenia wapnia hamuje wydzielanie parathormonu, natomiast spadek jest bodźcem do jego wytwarzania i wydzielania.
Pod wpływem parathormonu dochodzi do zwiększenia resorpcji kości przez osteoklasty (komórki kościogubne) i uwalniania wapnia z magazynów kostnych do krwi. Działając na nerki, hormon ten nasila wchłanianie zwrotne wapnia, a zmniejsza wchłanianie zwrotne fosforu, czyli prowadzi do mniejszej utraty wapnia z moczem, a zwiększa utratę fosforu.

Parathormon nasila wytwarzanie w nerkach aktywnej postaci witaminy D, co w efekcie również prowadzi do podwyższenia stężenia wapnia we krwi.
Biochemicznym efektem działania parathormonu jest więc podwyższenie poziomu wapnia i obniżenie stężenia fosforu w surowicy.

Warto jednak uświadomić sobie, że kalcytonina i parathormon, dążąc do zachowania homeostazy wapniowej, mogą "krzywdzić" pewne tkanki czy narządy. Na przykład parathormon dla doprowadzenia do normalizacji poziomu wapnia może istotnie niszczyć kość, nasilając jej resorpcję dla uwolnienia wapnia. Można by powiedzieć, że wykonując "swoją robotę", nie liczy się on zupełnie z funkcją podporową kości i traktuje ją wyłącznie jako magazyn wapnia. Może to mieć istotne reperkusje kliniczne.

Witamina, która jest hormonem
Witamina D - gdzie jej szukać?
Wiemy, że witaminy - to niezbędne dla przemiany materii substancje, których organizm sam nie potrafi wytworzyć. Do niedawna tak klasyfikowano też witaminę D.
Ostatnio jednak zalicza się ją, a ściśle mówiąc, jej aktywną pochodną - 1,25(OH) D3 - do hormonów.
Jest to jeden z tzw. hormonów kalcytropowych, związanych z gospodarką wapniową organizmu, tak jak kalcytonina i parathormon.

Witamina D3 (cholekalcyferol) pochodzi z dwóch źródeł: pokarmu (ryby, jaja, wątroba, produkty mleczne), z którego zostaje wchłonięta w przewodzie pokarmowym, lub powstaje w skórze pod wpływem promieniowania ultrafioletowego ze światła słonecznego.
Przyjęta z pokarmem lub wytworzona w skórze witamina D jest następnie przetwarzana w wątrobie i nerkach (zostają do niej przyłączone dwie grupy hydroksylowe, co daje aktywny metabolit, 1,25 (OH) cholekalcyferol).
Zadaniem witaminy D w organizmie jest regulacja białka jelitowego umożliwiającego wchłanianie wapnia. Zwiększa ona również wchłanianie fosforu w jelitach. Witamina D "współpracuje" z parathormonem, który nasila powstawanie jej czynnej postaci w nerkach.
Od obecności witaminy D zależy odpowiedni poziom wapnia i fosforu w organizmie.
Ma ona kolosalne znaczenie w zapewnieniu prawidłowej mineralizacji tkanki kostnej.

Podsumowując, możemy stwierdzić, że organizm dysponuje trzema głównymi hormonami kalcytropowymi, "dbającymi" o zapewnienie prawidłowych stężeń wapnia, fosforu (także magnezu) w surowicy krwi i płynach ustrojowych. Są to: kalcytonina, parathormon i aktywne metabolity witaminy D. Działają one poprzez wpływ na tkankę kostną, jelita i nerki.

Nadmiar i niedobór hormonów kalcytropowych
Z kalcytoniną na ogół nie ma problemów, ponieważ komórek C jest w organizmie dużo i raczej trudno o sytuację, w której wszystkie uległyby jakiejś dysfunkcji.

Niedoczynność przytarczyc (niedobór lub brak parathormonu) - najczęściej zdarzająca się po przypadkowym usunięciu przytarczyc w czasie operacji wola tarczycy - prowadzi do spadku poziomu wapnia we krwi i objawów tężyczki (nadmierne skurcze mięśni). Leczy się ją aktywnymi metabolitami witaminy D i solami wapnia.

Nadczynność przytarczyc, spowodowana guzem gruczołu przytarczycznego, jest przyczyną wzrostu stężenia wapnia we krwi (co wywołuje groźne zaburzenia funkcji mózgu) i niszczenia kości mogącego prowadzić do złamań. Leczy się ją operacyjnie (usunięcie guza).

Niedobór witaminy D u dzieci powoduje krzywicę, u dorosłych tzw. osteomalację ("rozmiękanie kości" - zaburzenia mineralizacji tkanki kostnej). Leczy się go, podając odpowiednie dawki witaminy D i zalecając korzystanie z kąpieli słonecznych. Wystarczy przebywanie na dworze z odkrytą twarzą i ramionami przez 20-30 minut dziennie w miesiącach wiosenno-letnich, by organizm - "zrobił sobie" zapasy witaminy D na cały rok.

Warto pamiętać, że stałe stosowanie kremów z filtrami UV na odsłonięte części ciała może powodować niedobór witaminy D w organizmie.

Nadmiar witaminy D, czyli zatrucie tą witaminą, jest powodowany nadmierną jej podażą. Leczenie polega na przerwaniu podawania tego preparatu. Czasami konieczne jest farmakologiczne obniżenie nadmiernego poziomu wapnia. Szczególnie często dochodziło do zatrucia witaminą D w czasie leczenia tzw. dawkami uderzeniowymi, co obecnie raczej nie jest praktykowane.

© Copyright 2010 Medi Press sp. z o.o.
02-737 Warszawa ul.Niedźwiedzia 12a
http://www.resmedica.pl/pl/archiwum/zdart11002.html

[beta2]

Rola hormonów w organizmie
artykuł lek. med. Barbary Zalewskiej z Warszawskiego Centrum Osteoporozy "Osteomed" w Warszawie

Hormony - są to substancje wytwarzane w organizmie przez gruczoły dokrewne (oraz przez niektóre inne narządy i tkanki), regulujące czynności narządów wewnętrznych.

Pobudzają lub hamują procesy biochemiczne zachodzące w tkankach.

Organizm człowieka składa się z wielu systemów i narządów, których działanie musi być dostosowane do aktualnych potrzeb całego ustroju. Od sprawności ich funkcjonowania zależy nasze zdrowie.

Niezbędny regulator
Od regulacji hormonalnej zależy intensywność pracy narządów i włączanie się w odpowiednim momencie mechanizmów zapewniających stały skład środowiska wewnętrznego (np. stały, prawidłowy poziom cukru we krwi, stałe stężenie wapnia w surowicy).

Stałość środowiska wewnętrznego, tzw. homeostaza, to warunek niezakłóconego funkcjonowania wszystkich narządów.

Gruczoły wydzielające hormony nazywamy dokrewnymi. Nie mają bowiem specjalnych przewodów doprowadzających hormon do miejsca jego działania, lecz wydzielają go bezpośrednio do krwi. Przykładem może być tu np. ślina wyprowadzana ze ślinianek do jamy ustnej czy żółć z wątroby.
Hormon dociera do narządów docelowych z krwią, często przebywając dość odległą drogę z gruczołu, w którym został wytworzony.

Mądry receptor
Skąd hormony "wiedzą", do jakiego narządu mają dotrzeć?

Otóż tkanki docelowe, którym dany hormon jest potrzebny do regulacji ich pracy, mają na powierzchni komórek takie miejsca, które potrafią "rozpoznać" go i "przechwycić" z przepływającej krwi. Są to tzw. receptory.
Tkanki danego narządu nie reagują na krążące we krwi hormony, jeżeli nie posiadają odpowiednich receptorów. Wychwytują tylko te hormony, w receptory których zostały wyposażone przez naturę.
Dzięki takiemu porządkowi rzeczy hormony działają swoiście, tylko na pewne "przypisane" im tkanki i narządy, nie wtrącając się w przemiany biochemiczne tkanek, które nie mają specyficznych dla nich receptorów.

Skąd gruczoły dokrewne wiedzą, kiedy mają wydzielić ze swych tkanek potrzebny hormon?
Otóż gruczoły te pozostają pod kontrolą centralnego układu nerwowego, szczególnie podwzgórza i przysadki, skąd dostają sygnały o zapotrzebowaniu na dany hormon. Czasem wręcz są "popędzane" do produkcji i wydzielenia substancji hormonalnej przez tzw. czynniki (hormony) uwalniające, wytwarzane w przysadce mózgowej.

Swoisty alarm
Niektóre gruczoły dokrewne mają własne "czujniki" (rodzaj receptorów). Alarmują one, że homeostaza organizmu została zakłócona i należy ją szybko przywrócić. Na przykład trzustka dowiaduje się, że wzrósł poziom cukru we krwi, więc szybko wydziela insulinę (hormon trzustkowy), lub przytarczyce odpowiadając na sygnał, że obniżyło się stężenie wapnia we krwi, wydzielają parathormon (hormon przytarczyc).

Insulina natychmiast oddziałuje na odpowiednie tkanki, które przetwarzają i magazynują nadmiar glukozy. Dzięki temu jej poziom we krwi normalizuje się, parathormon zaś pobudza odpowiednie narządy (nerki, przewód pokarmowy, kości), których współdziałanie doprowadza do przywrócenia prawidłowego poziomu wapnia we krwi.

Właściwy poziom hormonów ma zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania zdrowego organizmu.
Ich niedobory lub nadmiar są przyczyną ciężkich, najczęściej groźnych dla życia, chorób: niedoczynności lub nadczynności gruczołów dokrewnych.

© Copyright 2010 Medi Press sp. z o.o.
02-737 Warszawa ul.Niedźwiedzia 12a

http://www.resmedica.pl/pl/archiwum/zdart11002.html

[beta2]

Leczenie chorób tarczyc
artykuł dr. n. med. Tadeusza Górowskiego

Choroby gruczołu tarczowego (tarczycy) są bardzo rozpowszechnione. Dotyczą one przede wszystkim kobiet, które chorują kilkakrotnie częściej od mężczyzn.

Schorzenia tarczycy przejawiają się głównie zmianami w jej budowie, które występują znacznie częściej od zaburzeń w czynności tarczycy. Oba te rodzaje zmian mogą jednak pojawiać się łącznie. Nowe badania przeprowadzone w Polsce pozwalają sądzić, że powiększenie tarczycy występuje na przeważającym obszarze kraju endemicznie, a więc u ponad 10% osób dorosłych.

Nieprawidłowa budowa tarczycy, o ile nie polega na obecności nowotworu złośliwego, rzadko ma groźne następstwa kliniczne. Natomiast zaburzenia czynności tarczycy często upośledzają ogólny stan zdrowia.

Stwierdzenie choroby tarczycy nie powinno jednak wzbudzać od razu niepokoju, ponieważ wczesne rozpoznanie i leczenie przeważnie nie dopuszcza do groźnych następstw dla zdrowia. Właściwą reakcją na fakt zachorowania powinno być raczej zapoznanie się z choćby podstawowymi informacjami o istocie choroby, jej przebiegu i możliwości leczenia.

Wole obojętne
Wolem nazywamy powiększenie tarczycy. Wole nie wykazujące zaburzenia czynności oraz nie wywołane guzem złośliwym lub zapaleniem gruczołu określamy wolem obojętnym. Jest to najczęściej spotykana choroba tarczycy. Rozwija się ona w każdym wieku, ale zwykle powstaje w dzieciństwie, u młodych kobiet oraz niekiedy w trakcie ciąży. Zasadniczą przyczyną choroby jest niedobór jodu w pożywieniu i skłonność osobnicza do powiększania się tarczycy.

Leczenie zachowawcze wola obojętnego polega na stosowaniu preparatu tyroksyny. Rzadziej, zazwyczaj u dzieci, u których nie stwierdza się guzów tarczycy, podaje się jod lub jod i tyroksynę. Leczenie trwa z reguły wiele miesięcy, a kończy się stopniowym odstawianiem leków. Terapię należy podjąć w każdym przypadku, gdy tarczyca jest powiększona. Co więcej - trzeba to zrobić jak najszybciej, wczesne zastosowanie leków bowiem może prowadzić do całkowitego ustąpienia wola. Wole ustabilizowane od wielu lat, nawet jeśli już nie wymaga leczenia, powinno być obserwowane w obawie przed pogorszeniem jego stanu.

Leczenie operacyjne wola obojętnego polega na usunięciu nadmiaru tkanki tarczycy i ewentualnych guzów. Wskazaniem do operacji jest duże wole powodujące uciśnięcie tchawicy lub żył, a także obecność w nim guzów. Decyzję o skierowaniu na zabieg podejmuje lekarz, który ustala również, czy zabieg jest pilny, czy też może być wykonany w dogodnym dla chorego terminie.

Nadczynność tarczycy
Pojęciem nadczynności tarczycy określa się ogólnoustrojowe skutki nadmiernego wydzielania hormonów przez tarczycę. Zasadnicze przyczyny nadczynności tarczycy to choroba Graves-Basedowa (G-B) oraz wole guzowate nadczynne (WGN).

Choroba G-B rozwija się najczęściej u osób dotkniętych defektem układu immunologicznego (odpornościowego), który zdarza się przeważnie u kobiet. Bezpośredniej przyczyny ujawnienia się choroby G-B nie poznano. Pewną rolę odgrywa tu być może infekcja wirusowa oraz uraz fizyczny lub psychiczny. W chorobie G-B nadmierne wydzielanie hormonów tarczycy (HT) i rozrost gruczołu są spowodowane przez pobudzające działanie chorobotwórczych białek (nieprawidłowych immunoglobulin). Immunoglobuliny te są produkowane przewlekle w układzie immunologicznym osoby chorej.

W przypadku WGN (wola guzowatego nadczynnego) nadczynność tarczycy jest następstwem wydzielania dużych ilości HT przez niektóre guzy tarczycy. Guzy te stopniowo rosną, wydzielając coraz więcej hormonów. Zdarza się, że bezpośrednią przyczyną pobudzenia ich do nadprodukcji hormonów jest nadmierne spożycie jodu. W przebiegu nadczynności tarczycy wzrasta znacznie w ustroju przemiana materii, zużycie tlenu i produkcja energii cieplnej. Wpływa to szkodliwie na liczne narządy. Ponadto duże ilości krążących z krwią HT działają toksycznie m.in. na serce i układ nerwowy.

Chorzy na nadczynność tarczycy mają liczne dolegliwości, a przede wszystkim odczuwają stałe osłabienie, uczucie gorąca, nerwowość, szybkie lub nierówne kołatanie serca, drżenie rąk. Mimo dobrego apetytu chudną. Ponadto w chorobie G-B dochodzi do powiększania się tarczycy i wytrzeszczu oczu. W nielicznych przypadkach wytrzeszcz przybiera tak znaczne rozmiary, że upośledza wzrok.

Leczenie nadczynności tarczycy polega przede wszystkim na hamowaniu wydzielania HT za pomocą leków, np. metizolu lub methyltiouracylu. Prowadzi to do ustąpienia choroby G-B w około 50% przypadków. W pozostałych przypadkach nadczynności tarczycy stosuje się leczenie radykalne, polegające na napromienianiu tarczycy radiojodem lub na wycięciu znacznej części tarczycy. Poprzedza się je często wstępnym podawaniem leków, np. metizolu. Leczenie radykalne jest prawie zawsze skuteczne; może jednak powodować powikłania. Należą do nich: niedoczynność tarczycy oraz, w następstwie operacji, osłabienie głosu lub rozwinięcie się zaburzeń gospodarki wapniowej w ustroju. Powikłania te wymagają dalszego leczenia. Kobiety z nadczynnością tarczycy powinny unikać ciąży, ponieważ zarówno sama choroba, jak i jej leczenie mogą wpływać ujemnie na rozwój płodu.

Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy jest ogólnoustrojową chorobą wynikającą z niedostatecznego wydzielania hormonów przez tarczycę. Przyczyną jest przeważnie stan zapalny tarczycy oraz jej uszkodzenie przez leczenie radiojodem lub przez operację. Niedoczynność tarczycy spowodowaną uszkodzeniem tego gruczołu określamy jako niedoczynność pierwotną. Czasami przyczyną niedoboru wydzielania hormonów przez tarczycę jest choroba przysadki, która wydziela za mało TSH, tj. hormonu pobudzającego czynność tarczycy. W tych przypadkach schorzenie nazywamy niedoczynnością tarczycy wtórną.

Nasilenie objawów niedoczynności tarczycy określa się w zależności od stopnia niedoboru hormonów. Chorobę o ciężkim przebiegu nazywamy obrzękiem śluzowatym.

Szkodliwe skutki braku HT zależą również od okresu życia, w którym brak ten wystąpił. HT są bowiem niezbędne dla prawidłowego rozwoju organizmu. U płodu niedobór zdarza się na szczęście bardzo rzadko. Powoduje to ciężkie upośledzenie rozwoju dziecka, określane jako matołectwo. Niedoczynność tarczycy u dzieci starszych nie powoduje już tak poważnych następstw. Chorobę tę nazywamy niedoczynnością tarczycy młodzieńczą lub obrzękiem śluzowatym młodzieńczym. Objawy są wówczas podobne do objawów obserwowanych u osób dorosłych, ponadto występuje jednak opóźnienie wzrostu i rozwoju intelektualnego dziecka.

W przypadku obrzęku śluzowatego dochodzi do znacznego zwolnienia przemiany materii. Zmniejsza się zużycie tlenu i produkcja energii cieplnej w ustroju. Temperatura ciała ulega obniżeniu. Chorzy odczuwają stale chłód, osłabienie, bóle mięśni oraz spowolnienie fizyczne i psychiczne. Stają się senni i zwalnia się u nich czynność serca. Pojawiają się obrzęki, zwłaszcza na twarzy. Skóra staje się sucha i szorstka, przerzedza się owłosienie. Występują dokuczliwe zaparcia. Krwawienia miesięczne stają się zbyt obfite.

W umiarkowanie nasilonej niedoczynności tarczycy objawy choroby nie są tak typowe. Podstawą rozpoznania staje się wówczas oznaczenie stężenia hormonów w surowicy krwi.

Niedoczynność tarczycy leczy się przewlekłym podawaniem preparatu tyroksyny. Na początku stosuje się małe dawki leku. Następnie ustala się dawki w proporcji do ciężaru ciała, uwzględniając jednak indywidualną reakcję na preparat. Dzieci, młodzież i kobiety w ciąży z niedoczynnością tarczycy wymagają podawania stosunkowo większych dawek tyroksyny od pozostałych chorych. Wyniki leczenia są zwykle dobre. Jednak osoby w wieku podeszłym lub dotknięte chorobą serca mogą źle znosić leczenie. W tych przypadkach dawkę tyroksyny trzeba ograniczyć, co powoduje, że uzyskuje się tylko częściową poprawę stanu zdrowia.

Zapalenie tarczycy
Pojęcie zapalenia tarczycy obejmuje wiele chorób, wywołujących w gruczole zmiany zapalne lub zbliżone do zapalnych. Zmiany te, jeśli nawet rozwijają się w nie powiększonej tarczycy, powodują często rozwinięcie się wola. Dlatego obok nazwy "zapalenie tarczycy" jest rozpowszechnione określenie "zapalenie wola". Najczęściej spotykane postacie zapalenia tarczycy to zapalenie podostre i przewlekłe.

Zapalenie podostre tarczycy wywołują najprawdopodobniej wirusy. Choroba występuje zwykle u osób w wieku 30-50 lat. Kobiety chorują czterokrotnie częściej niż mężczyźni. Zapalenie podostre bywa poprzedzone bólem gardła. Choroba obejmuje na ogół cały gruczoł, czasami jednak jeden płat lub nawet część płata.

Zmieniona zapalnie tarczyca jest dobrze odgraniczona od otaczających ją tkanek. Pod wpływem zapalenia tkanka tarczycowa rozrasta się równomiernie i twardnieje. Czasami tworzą się w tarczycy guzki. W początkowym okresie choroby występują zwykle: gorączka, bóle szyi promieniujące do uszu oraz objawy kliniczne nadczynności tarczycy, najczęściej o nieznacznym nasileniu. Ten okres jest zwykle krótki, po czym następuje powolna poprawa. Choroba trwa na ogół kilka tygodni i kończy się całkowitym powrotem do zdrowia lub znacznie rzadziej - pojawieniem się niedoczynności tarczycy. Znane są również przypadki nietypowe, o krótkotrwałym lekkim przebiegu, jak też o przebiegu przewlekłym, kiedy dolegliwości powtarzają się przez wiele miesięcy.

Podostre zapalenie tarczycy ma skłonność do samoistnego ustąpienia. Dlatego leczenie można ograniczyć do podawania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz stosowania ciepłych, wilgotnych okładów na szyję. Niekiedy w razie bardzo nasilonych dolegliwości poprawę powoduje podanie leku hormonalnego - enkortonu. O stosowaniu tego leku decydować musi lekarz. Podawanie antybiotyków na ogół nie jest potrzebne, chyba że dochodzi do powikłania w postaci infekcji bakteryjnej.

Przewlekłe zapalenie tarczycy rozwija się najczęściej na tle zaburzeń immunologicznych, niekiedy również na skutek infekcji bakteryjnej.

Zaburzenia immunologiczne prowadzące do zapalenia tarczycy polegają na tzw. autoagresji, wskutek której może nastąpić powolne niszczenie przez własny organizm niektórych jego narządów.
Tę postać przewlekłego zapalenia tarczycy określa się jako zapalenie limfocytowe, a najczęściej jako chorobę Hashimoto, od nazwiska lekarza, który ją opisał. W tym schorzeniu układ odpornościowy chorego reaguje na komórki tarczycy jak na obce białko. Może to prowadzić do powolnego uszkodzenia, a nawet zniszczenia tarczycy. Ogniskowa postać tej choroby rzadko powoduje ciężkie następstwa kliniczne. Leczenie jej polega na przewlekłym podawaniu preparatu tyroksyny.

Postać rozsiana choroby prowadzi przeważnie do stopniowego zaniku gruczołu i jego niedoczynności. Leczenie rozsianego zapalenia, mające na celu zahamowanie postępu choroby, bywa na ogół mało skuteczne i w rezultacie jest konieczne leczenie niedoczynności tarczycy. Terapia zapalenia tarczycy wywołanego przez bakterie polega na stosowaniu antybiotyków, rzadziej jest potrzebny zabieg chirurgiczny.

Nowotwory złośliwe tarczycy
Nowotwory złośliwe tarczycy występują stosunkowo rzadko i w znacznej większości przypadków można je skutecznie leczyć. Rozpoznanie ustala się na podstawie badania klinicznego, a przede wszystkim na podstawie badania mikroskopowego tkanki tarczycy. Materiał do tego badania uzyskuje się np. za pomocą biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (w skrócie BAC). Najczęściej są spotykane nowotwory zróżnicowane, tj. brodawkowaty i pęcherzykowy. Guzy te, a zwłaszcza raka brodawkowatego, charakteryzuje dość powolny przebieg choroby. Leczenie raka zróżnicowanego polega przede wszystkim na doszczętnym wycięciu nowotworu wraz z rozległym lub nawet całkowitym wycięciem pozostałej tkanki tarczycy. Zdarza się, że rozpoznanie nowotworu ustala się dopiero po operacji, np. wola pozornie obojętnego. Często jest konieczne wówczas wykonanie drugiej, bardziej rozległej operacji.

Inna metoda, stosowana zwykle jako uzupełnienie operacji, to leczenie radiojodem. Pacjenci z chorobą nowotworową pozostają pod stałą opieką lekarską i przyjmują przewlekle preparat tyroksyny lub niekiedy trójjodotyroniny. Samowolne przerwanie tego leczenia jest niedopuszczalne.

Inne, bardziej złośliwe guzy tarczycy, np. rak anaplastyczny, zdarzają się wprawdzie rzadko, ale wykazują na ogół znaczną oporność na leczenie. Jednak ich wczesne wykrycie stwarza szansę skutecznego przeciwdziałania chorobie.

Chorzy na nadczynność tarczycy odczuwają stałe osłabienie, uczucie gorąca, drżenie rąk, kołatanie serca. Tarczyca jest powiększona, pojawia się wytrzeszcz oczu.
Nowotwory złośliwe tarczycy występują stosunkowo rzadko i w znacznej większości przypadków można je skutecznie leczyć.

© Copyright 2010 Medi Press sp. z o.o.
02-737 Warszawa ul.Niedźwiedzia 12a

http://www.resmedica.pl/pl/archiwum/zdart11002.html

[ibiza13]

W najnowszym numerze Reumatologii ukazał się artykuł pt.: "Występowanie przeciwciał przeciwtarczycowych i zaburzeń funkcji tarczycy w wybranych chorobach reumatycznych."

Treść tutaj